"ΧΡΩΜΑΤΑ" - 2002
1. εισαγωγή
2. τα τραγούδια
4. συμμετοχές
Παραδοσιακά τραγούδια της Αγάπης με τη χορωδία του 1ου Ε.Λ. Φλώρινας.
Πάνε πέντε χρόνια από τότε που εκδόθηκε η πρώτη δουλειά του Σχολείου μας με παραδοσιακά τραγούδια απ' όλη την Ελλάδα. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν αλλάξει τόσα στο χώρο της εκπαίδευσης (από τα βιβλία και τα προγράμματα σπουδών μέχρι το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) που ήμασταν διστακτικοί όταν ξεκινούσαμε τούτη την προσπάθεια.
Οι φόβοι προφανείς: είναι δυνατό να βρεθούν σήμερα νέοι που όχι απλά θα συγκινηθούν από τον ήχο της παραδοσιακής μουσικής (πράγμα κάθε άλλο παρά εύλογο για γενιά μεγαλωμένη με τα σύγχρονα ακούσματα), αλλά και θα βρουν το χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση ενός τέτοιου εγχειρήματος;
Πάνω σε τούτον το λογισμό, ήρθε η προηγούμενη εμπειρία να μας δώσει τόση, όση χρειαζόταν ώθηση ώστε να ξεκινήσουμε. Από κει και πέρα, τα πράγματα εξελίχθηκαν "κατ' ευχήν". Ο ενθουσιασμός των μαθητών μας, που εργάστηκαν με το μεράκι του ερασιτέχνη και τη συνέπεια του επαγγελματία, δαπανώντας αποκλειστικά από τον ελάχιστο, αν όχι ανύπαρκτο, ελεύθερο χρόνο τους, αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη, που οδήγησε στο τελικό αποτέλεσμα.
Γι' αυτούς τους μαθητές και γι' αυτήν τη συμπεριφορά, μπορούμε σίγουρα να αισθανόμαστε περήφανοι όλοι όσοι, κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο, συμμετείχαμε στη διαδικασία της παραγωγής του δίσκου. Περήφανοι και συνάμα τυχεροί, γιατί ζήσαμε κάποιες από κείνες τις σπάνιες στιγμές που δικαιολογούν κάθε κόπο και προσπάθεια και εμβάλλουν στη "φιλοτιμία" (για να θυμηθούμε και το Μακρυγιάννη]) για το κάτι παραπάνω...
Τελικά, ετούτη η δουλειά κομίζει, στα δύσκολα χρόνια που ζούμε, ένα μήνυμα αρκετά αισιόδοξο. Και είμαστε σίγουροι πως μαζί με την εκτέλεση των τραγουδιού, που πιστεύουμε ότι θα ικανοποιήσει και τους πλέον απαιτητικούς, θα χαρείτε το ίδιο την όλη παρουσία των παιδιών μας, έτσι όπως σπάνια έχουμε την ευκαιρία να τα απολαύσουμε.
Κι αν κάπου, μεταξύ των άλλων, νιώσουμε όλοι, γονείς και δάσκαλοι, κάπως μεγαλύτερη την ευθύνη μας απέναντι σ' αυτήν τη γενιά, ευθύνη για την πνευματική τροφή που της παρέχουμε, τότε σίγουρα η παρούσα έκδοση έχει πετύχει το στόχο της.
Οι καθηγητές του 1ου Ενιαίου Λυκείου Φλώρινας
Όποιος έμαθε να τραγουδάει ξέχασε να κλαίει.
Στη φράση αυτή του ποιητή της Ρωμιοσύνης κρύβεται ίσως το μυστικό της απήχησης που έχουν μέχρι και σήμερα τα δημοτικά μας τραγούδια, σμιλεμένα στα άδυτα της ψυχής του λαού μας αιώνες τώρα.
Ουσιαστικά, δεν πρόκειται μόνο για ένα πολιτιστικό κεφάλαιο έκφρασης και αισθητικής, αλλά για ψυχικό απόθεμα, που απηχεί τον "καθ' ημάς" τρόπο αντίληψης του κόσμου και έφτασε ατόφιο μέχρι και τους ταραγμένους καιρούς μας, σε πείσμα των δυνάμεων εκείνων που επιδιώκουν την ισοπεδωτική ομοιομορφία στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης "πολυπολιτισμικότητας". Παραμένει έτσι ακόμη ζωντανή η ελπίδα που έχουμε ανάγκη και σήμερα -και θα την έχουμε όσο είμαστε άνθρωποι, όσο θα βγαίνει αληθινός ο λόγος εκείνος που "ακουμπά" την τραγικότητα της ύπαρξης μας:
σα να χαν, λέει, τελειωμό τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου!
Τραγούδια του καημού και του πάθους λοιπόν, γραμμένα από λαό που, για να θυμηθούμε και πάλι τον κυρ-Αλέξανδρο, ήξερε "να πει τα πάθη του τραγούδια ". Κι, οι αφορμές που του δίνονταν για ν' αναβλύσει το τραγούδι από τα χείλη του, πολλές: πάθος είναι η φλόγα της αγάπης, πάθος ο καημός της ξενιτιάς, πάθος η ανάμνηση των μεγαλείων μα και των συμφορών του Γένους, πάθος ο αγώνας για τη λευτεριά του.
Απ' όλα αυτά τα πάθη, επιλέξαμε το πρώτο, την αγάπη, ως κύριο θέμα της συλλογής που κρατάτε στα χέρια σας (ελπίζουμε ότι στο μέλλον θα μπορέσουμε να επανέλθουμε με τραγούδια από τους άλλους κύκλους). Ως προς την επιλογή των συγκεκριμένων κομματιών, κινηθήκαμε ελεύθερα στον αχανή χώρο της ελληνικής παράδοσης, επιλέγοντας κομμάτια όχι από τα πλέον γνωστά, που διακρίνονται τόσο για την ποιότητα του μέλους όσο και για τη δύναμη του στίχου. Τελικά προέκυψε μια ποικιλία χρωματισμών που τη διαπιστώνει κανείς με το πρώτο κιόλας άκουσμα, ώστε να δικαιολογεί τον τίτλο ΧΡΩΜΑΤΑ για τη συλλογή.
Ελπίζουμε ότι παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, που οφείλονται στην ιδιαιτερότητα κάθε τοπικής παράδοσης, κατορθώσαμε να μην αδικήσουμε το φυσικό κάλλος των κομματιών.
1. Λυτός (Μακεδονία)
Ο κατεξοχήν χορός της Φλώρινας με το ιδιότυπο του χρώμα. Η συγκεκριμένη σύνθεση στηρίζεται σε αυθεντικές, παλιές μουσικές γραμμές.
2. Ασπρα μου περιστέρια- 3. Ας χαμήλωναν τα βουνά (Μακεδονία)
Ο καημός του αποχωρισμού (ξενιτιά - εγκατάλειψη) κυριαρχεί και στα δυο τραγούδια. Ο ρυθμός γνωστός, συρτός επτάσημος, ενώ η ορχήστρα σε κάποια σημεία "τολμάει", χωρίς όμως να αλλοιώνεται το παραδοσιακό μακεδονίτικο χρώμα.
4. Ζάραμο (Μακεδονία)
Παλιά, σχεδόν λησμονημένη, φλωρινιώτικη μελωδία (ακούγεται ως υπόκρουση από ζωντανή ηχογράφηση). Η συγκεκριμένη διασκευή, αναμφισβήτητα η πλέον τολμηρή της συλλογής, στηρίζεται στην έμπνευση και τη δεξιοτεχνία των μουσικών μας. Θα τη χαρείτε...
5. Τζιάκας (Μακεδονία)
Τραγούδι που ξεφεύγει από το θεματικό κύκλο της αγάπης, έχει όμως το ίδιο πάθος (εξάλλου, κι η ορμή για τη λευτεριά έρωτας είναι και μάλιστα αγιάτρευτος).
6. Με μήνυσε μια αρχόντισσα (Μακεδονία)
Κεφάτο τραγούδι του χρωματικού γένους, σε ρυθμό τετράσημο.
7. Σαράντα μήλα κόκκινα (Πόντος)
Από τα ωραιότερα και γνωστότερα ποντιακά τραγούδια της αγάπης, διακρίνεται για το λυρισμό του. Το μέλος ανήκει στο διατονικό γένος, ενώ ο χορός είναι "ομάλ",
8. Τρεχαντηράκι (Κυκλάδες)
Από τα ωραιότερα νησιώτικα τραγούδια. Ερωτικά δίστιχα, με ομοιοκατάληκτο Βσύλλαβο στίχο και ρυθμό τρίσημο. Το μέλος από τα πιο ενδιαφέροντα, καθώς άλλοτε κινείται χρωματικά -στουςπρώτους- και άλλοτε διατονικά -στους δεύτερους στίχους. Το τελικό αποτέλεσμα γοητεύει με την εξαιρετική ομορφιά του.
9. Τη θάλασσα τη γαλανή (Δωδεκάνησα)
Συρτός επτάσημος από την Κω, πάνω σε δίστιχα όπου επικρατεί ο καημός του αποχωρισμού, τόσο τραγουδισμένος από τους νησιώτες μας.
10. Στου βοριά το μπαλκονάκι
Κυκλαδίτικο τραγούδι, με ποιητικό, αυθεντικά λυρικό 15σύλλαβο (όχι όμως και ιαμβικό) στίχο, σε ωραιότατο, χρωματικό μέλος.
11. Κανελλόριζα (Μ. Ασία)
Από τα γνωστά μικρασιάτικα τραγούδια με χαρακτηριστική την εναλλαγή ρυθμών (9/σημος με 7/σημο) και τη "σπάθη" που με τα μικροδιαστήματά της καλλωπίζει το μέλος.
12. Η αγάπη είναι καρφίτσα (Θράκη)
Μελωδικότατος 9/σημος, όπου ο λυρισμός του μέλους δένει άριστα με το παράπονο του στίχου.
13. Πουλάκι κλαίει μοναχό (Θράκη)
Η λαϊκή μούσα παρομοιάζει τους ερωτευμένους νέους με πουλιά που ζητούν σύντροφο (εικόνα αρκετά συνηθισμένη στη δημοτική μας ποίηση), σε έναν κλασικό θρακιώτικο ζωναράδικο.
14. Της Ρωμιοποΰλας - 15. Μια καλή γειτονοπούλα
Από τα πιο γνωστά θρακιώτικα τραγούδια το πρώτο, λιγότερο γνωστό το δεύτερο, και τα δυο πραγματεύονται το ίδιο θέμα (της αγάπης), όμως πάνω σε τελείως διαφορετικές βάσεις. Ο χορός είναι μπαϊντούσκα.
16. Συγκαθιστός (Θράκη)
Κομμάτι με όλα τα χαρακτηριστικά της θρακιώτικης μουσικής (ρυθμός ζωηρός, πλούτος μελωδικών σχημάτων). Χορός ελεύθερος, αντικριστός (καρσιλαμάς) στο συνήθη εννεάσημο.
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
Από την Α' Τάξη
Σαββάκη Φλώρα
Σινάνη Ουρανία
Σταυρουλοπούλου Ανθή
Ταρτόρα Μαρία
Τιμοφέεβα Χριστίνα
Από τη Β' Τάξη
Θεοδωρίδου Ελένη
Μαύρου Ελευθερία
Μητσοπούλου Ανθή
Μουρουζίδου Πηνελόπη
Μούσιος Νίκος
Μπαμπάκου Δήμητρα
Μπαχάρνικου Δέσποινα
Μπέλλη Μαρία
Ναούμ Μαρία
Νοταρά Ανατολή
Παπαδοπούλου Ελένη
Ραχωβίτσας Ηλίας
Σκοτάνης Χρήστος
Τουτουντζής Σπύρος
Από τη Γ' Τάξη
Βραγγάλα Μαρία
Ελευθεριάδης Κωστής
Καρακατσάνης Πέτρος
Πανταζής Κώστας
Σίμου Λάζαρος
Στεργιόπουλος Άγγελος
Απόφοιτοι (11ο τραγ.)
Αδαμάκης Τάσος
Μαρκόπουλος Τάσος
Παπουτζής Λάζαρος
Παππά Αλέκα
Πίππα Ελένη
Στρέζου Ελένη
Καθηγητές
Κολοθάς Νίκος (6)
Μπουντουλούλης Βαγγέλης (5)
Παπαδόπουλος Δημήτρης (4)
Παίζουν οι μουσικοί
Σταυρίδης Θάνος (ακκορντεόν) Μπάρμπας Τάκης (κρουστά)
Ψάλτης Γιώργος (βιολί) Παύλου Λευτέρης (κρουστά)
Τσαρδάκας Απόστολος (κανονάκι) Κομματάς Βασίλης (κλαρίνο)
Σκούλιος Μάρκος (ούτι) Κουρτίδης Μιχάλης (ποντιακή λύρα)
Μυστακίδης Δημήτρης Σιαμλίδης Κλεάνθης (νταούλι)
(Λαούτο, κιθάρα, κοντραμπάσο)
Στα ορχηστρικά κομμάτια παίζει το σχήμα "ΒΟΡΕΙΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ" (Κομματάς Βασίλης. Σταυρίδης Θάνος, Μπάρμπας Τάκης) με τη συμμετοχή του Δημήτρη Μυστακίδη
Ηχοληψία-μοντάζ: Χαλκίδης Μπάμπης Μίξη ήχου: Κομματάς Β., Χαλκίδης Μ.
Ενορχήστρωση-διασκευή: Κομματάς Β. Εναρμόνιση: Σταυρίδης Θ.,
Η πολύχρονη επαφή με τους ήχους της περιοχής μου, της Φλώρινας, οι βιωμένες εμπειρίες από τη μουσική της παράδοση, αλλά και τη σύγχρονη βαλκανική μουσική, είναι οι βάσεις μέσα από τις οποίες αντλώ το υλικό και τις ιδέες μου.
Ξεκίνησα την ηχογράφηση της δουλειάς κατασταλάζοντας στους ήχους -πράγμα διόλου εύκολο- και επιλέγοντας πολύ προσεχτικά τους συνεργάτες μου, έτσι ώστε να μπορέσω να δημιουργήσω ένα εκφραστικό οχήμα το οποίο δε θα περιορίζεται στα πλαίσια μιας τυπικής ετικέτας, αλλά θα ψάχνει συνεχώς το δρόμο του μέσα από την πολυμορφία του περιβάλλοντος και τις μνήμες που μεταφέρονται μέσα στο χρόνο και το χώρο.
Παρασύρθηκα όσο πιο πολύ μπορούσα από τη φαντασία μου και την αλληλεπίδραση των συνεργατών μου, οι οποίοι συνδυάζουν ελεύθερα τις τεχνοτροπίες της δημοτικής μας μουσικής, μ ' ένα ιδιαίτερα ευρύ εκφραστικό πεδίο που απλώνεται στο σύνολο της ελληνικής παράδοσης φτιάχνοντας μια δημιουργική και άκρως σύγχρονη ταυτότητα.
Τε^ώνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους κ. Σταυρίδη Θάνο, για την πολύτιμη βοήθεια του, Χαλκίδη Μπάμπη και Μυστακίδη Δημήτρη, για την ανεξάντλητη υπομονή τους και Παπαδόπουλο Δημήτρη, για την εκπληκτική ανοχή του.
Κομματάς Βασίλης
Ηχογράφηση: "ΛΥΡΙΚΟΝ" (www.lirikon.gr) - Κ. Τούμπα Θεσ/νίκης, τηλ. 0310951922 Χάϊραξη-εκτύπωση: "FABELSOUND", Ν. Φιλαδέλφεια Αττικής, τηλ. 0102710555